تاثیر دما و رطوبت خاک بر تولید رسوب نهشته های کواترنر حوزه آبخیز شهرکهنه قوچان

حفظ آب, خاک و منابع طبیعی از استراژی ها و اهداف مهّم و عمده آبخیزداری است. از طرفی حفاظت از خاک و جلوگیری از فرسایش لازمه حفظ و احیا منابع طبیعی تجدید شونده و توسعه همه جانبه آبخیزها می-باشد. خسارات و خطرات ناشی از فرسایش و جابه جایی توده های خاک در حوضه های آبخیز از مهّم ترین مسائل و مشکلاتی است که به طور همه جانبه احیا آبخیزها را تحت تأثیر قرار داده است. در مطالعات گذشته بیش تر نقش زمان و مکان مورد بررسی قرار گرفت ولی در هیچ کدام از این مطالعات به عواملی که مسبب این تغییرات در زمان های مختلف مد نظر قرار نگرفته است. از این رو تحقیق حاضر با هدف بررسی تغییرات رسوب زایی در دما و رطوبت های متفاوت و تغییرات آن در طول یک سال در حوضه آبخیز شهرکهنه انجام گرفت. منطقه مورد مطالعه در 10 کیلومتری غرب شهرستان قوچان واقع است. برای انجام این مطالعه دو کاربری مرتع و دیم انتخاب شد و در آن ها دماسنج های اعماق مختلف در خاک قرار گرفت و در کنار آن نیز با استفاده از باران ساز kamphorst اقدام به انجام اندازه گیری های متغیرهای مورد مطالعه در طول یک سال شد. پس از اندازه گیری های مورد نیاز آنالیزهای مربوطه انجام شد و در هر فصل و هر کاربری رابطه مربوطه با متغیر اندازه گیری بدست آمد. نتایج حاصل از مطالعه نشان داد که دمای عمق پایین تر از 10 سانتی متری خاک در تولید روان آب، رسوب و گل آلودگی تاثیر داشته و این اثر تا عمق 30 سانتی متری تشخیص داده شد، هم چنین هر چه میزان رطوبت در خاک افزایش یابد روان آب تولیدی بیش تر و رسوب کم تر بوده است و این موضوع در فصل زمستان در دو کاربری نمایان تر می باشد. در اعماق صفر تا 30 سانتی متری خاک، دماهای کم-تر از 8 و بیش تر از 20 درجه سانتی گراد و رطوبت بیش تر از 15 و کم تر از 10 درصد در تغییرات روان آب رسوب و گل آلودگی تاثیر بیش تری داشت. اثر رطوبت بالا را می توان در کاربری مرتع در فصل بهار مشاهده نمود که حداکثر روان آب به مقدار 12 لیتر بر متر مربع تولید نموده و تاثیر دمای پایین را در کاربری دیم فصل زمستان با 8 لیتر بر متر مربع مشاهده می شود. در هر دو کاربری میزان تولید رسوب از بهار به سمت زمستان کاهش و میزان روان آب بیش تر می شود.